مدیریت بر هزینه‌های در حال افزایش شهری

شهرنشینی و پاسخگویی به نیازهای شهروند چند دهه پیش عموما معطوف به ارائه خدمات محدود کالبدی - فیزیکی بوده و مدیران شهری به فراخور درآمدهای کسب شده، امکانات و خدمات حداقلی را برای شهروندان فراهم می‌کردند. تا چند دهه پیش، نه شهر و نیازهایش آنچنان گسترده بوده و نه توقع ساکنانش از مدیران شهری بالا بوده است؛ واقعیتی که دیگر امروز نمی‌توان از زندگی در کلانشهری همچون تهران انتظار داشت و روند حاکم بر مدیریت مالی در شهرهای بزرگ چند میلیونی نیز این امکان را نمی‌دهد.

افزایش هزینه‌های اداره پایتخت در نتیجه تاثیرگذاری چندین عامل به‌صورت توامان بوده که باعث شده تا مدیران مالی برای چگونگی هزینه‌کردن که بیشترین منافع و کارایی را متوجه شهر و شهروندانش کند، دغدغه دائمی داشته باشند. در این نوشتار به‌دنبال تشریح اقدامات شهرداری یا بیان جزئیات هزینه‌های شهری پایتخت نیستیم، بلکه به‌دنبال تبیین چرایی چنین روندی و الزاماتی که مدیریت مالی را بر آن داشته تا هزینه‌های بیشتری را برای شهر در نظر بگیرد، هستیم. واقعیت این است که با گذشت زمان و تحول در نظام شهرنشینی دنیا و تاثیرگذاری و تبعیت شهرهای بزرگ ایران به‌ویژه تهران از چنین روندی، تلقی‌ها و باورها نسبت به شهرهای بزرگ تغییر کرده و همگان شهرهای بزرگ را با سطح برخورداری و امکانات و استانداردهای بیشتر می‌شناسند.

این واقعیت پذیرفتنی است که توان مدیریتی و حکمرانی شهری در شهرهای جهانی و کلانشهرهای بزرگ دنیا با وجود امکانات با کیفیت و برخورداری از کیفیت زندگی بهتر سنجیده می‌شود و مطمئنا دستیابی به چنین کیفیت و خدمات برتر، نیازمند متحمل‌شدن هزینه‌های بسیار در اداره شهر است. نوع نیازهای شهری و خواسته‌های شهروندان نسبت به گذشته تغییرات زیادی داشته و شهروندان آگاه و مطلع از حق و حقوق خود، نیازهای بیشتری از مدیران طلب می‌کنند و این یعنی انجام هزینه‌های بیشتر و تامین امکانات و خدمات بهتر.

امروزه تنوع وظایف و گستردگی عملکرد شهرداری در حوزه کلانشهر نسبت به گذشته بیشتر شده و شهرداری در حوزه‌هایی ورود داشته که تا پیش از این در عمر مدیریت شهری پایتخت سابقه نداشته است. جهانی‌شدن شهرها و ارتقای تهران و دستیابی به جایگاه مشخص در نظام شهرنشینی منطقه و دنیا نیز باعث‌شده تا میزان هزینه‌کردها در شهر متناسب با جایگاه و منزلت جهانی این کلانشهر شود؛ چرا که پایتخت ایران اسلامی اینک از جایگاه مشخصی در دنیا برخوردار شده و مدیران مالی ناگزیرند که امکانات، سطح خدمات و برخورداری و استانداردهای زندگی در این کلانشهر را بهبود بخشند و این کار افزایش هزینه‌های شهری را به‌دنبال داشته است. تعریف و اجرای پروژه‌های بزرگ و ایجاد فضاهای ورزشی، تفریحی، فرهنگی منحصربه‌فرد، خرید اتوبوس‌های باکیفیت (اتوبوس‌های دوکابین)، برخورداری از ایستگاه‌های آتش‌نشانی با تجهیزات نوین، هزینه‌های بالای خرید دستگاه‌های حفاری اتوماتیک، برخی از هزینه‌های در حال افزایش شهرداری تهران از معدود تفاوت‌های اداره شهر و هزینه‌های صرف‌شده در پایتخت نسبت به گذشته است.

چنانچه این حجم فزاینده هزینه‌های شهری را با کاهش کمک‌ها و همکاری‌های دولتی در کنار هم قرار دهیم، آنگاه پیچیدگی ابعاد ملموس‌تر خواهد شد و مسئولیت مدیریت مالی و درآمد سنگین‌تر. اگر چه صرف هزینه‌های بیشتر برای اداره شهر، دغدغه مضاعفی را بر مدیریت مالی جهت تحقق درآمدها و تنظیم مناسبات مالی تحمیل خواهد کرد اما این روند در بلندمدت می‌تواند سطح زندگی و رفاه شهروندان را بهبود بخشد. مدیریت مالی به انجام این هزینه‌ها به مثابه حق و حقوق شهروندان ساکن در پایتخت که مستحق دریافت خدمات و امکانات بهتری هستند، نگاه می‌کند.